نشست خبری هفته ملی سلامت استخوان

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم أانشگاه علوم پزشکی تهران ، دکتر باقر لاریجانی در نشست خبری «هفته ملی سلامت استخوان» که ۲۳ مهرماه به میزبانی مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم برگزار شد، اظهار کرد: مشکلات بهداشتی استخوان از چالش‌های جدی نظام سلامت به حساب می‌آید. موضوع سلامت استخوان در کانون توجه قرار گرفته، به نحوی که تحقیقات گسترده‌ای در زمینه سلامت استخوان انجام شده و چندین‌هزار نفر طی ۳ مرحله مورد بررسی قرار گرفته‌اند و اطلاعات آنها در دسترس است.

وی درباره وضعیت رشد استخوان‌ها توضیح داد: تراکم‌ استخوان‌ها تا ۳۰ سالگی در شرایط رشد قرار دارند اما عوامل مختلفی مانند نژاد می‌تواند وضعیت رشد تراکم استخوان را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل شرایط رشد تراکم استخوان‌ها برای تمام افراد یکسان و مشترک نیست. افزایش سن سبب می‌شود که تراکم استخوانی کاهش یابد و این موضوع در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی به اوج خود می‌رسد.

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم‌پزشکی تهران درباره وضعیت سلامت استخوانی کشور گفت: متاسفانه، فقط ۲۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال، شرایط نرمال استخوانی دارند و حدود ۳۰ درصد از این افراد به مشکل پوکی استخوان جدی مبتلا هستند. همچنین ۵۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال اختلالات استخوانی دارند. آمار و ارقام پوکی استخوان در افراد بالای ۵۰ سال بیانگر این است که به موضوع پوکی استخوان می‌بایست به طور جدی توجه کنیم.

دکتر لاریجانی درباره افزایش سن و تاثیر آن بر سلامت استخوان نیز توضیح داد: حدود 45 درصد افراد بالای ۶۵ سال به پوکی استخوان مبتلا هستند و 43درصد دیگر این افراد نیز کمبود در تراکم استخوان را تجربه می‌کنند. به طور کلی، مشکلات استخوانی گریبان ۹۰ درصد افراد بالای ۶۵ سال را گرفته است.

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم‌پزشکی تهران گفت: توجه به پوکی استخوان بسیار اهمیت دارد. افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند با ترومای کوچک نیز می‌توانند دچار شکستگی شوند. شکستگی می‌تواند در استخوان‌های مختلف رخ دهد. به طور مثال، شکستگی در ستون فقرات سبب گوژپشتی و کوتاه شدن قد می‌شود.

وی با بیان اینکه اطلاعات مردم درباره سلامت استخوان بسیار پایین است، توضیح داد: رسانه‌ها می‌توانند در زمینه افزایش آگاهی از سلامت استخوان اثرگذار باشند. حدود ۸۰ درصد افراد از پوکی استخوان خود مطلع نیستند و این در حالی است که مردم باید از سلامت استخوان و ضرورت این مولفه آگاه باشند.

دکتر لاریجانی با بیان اینکه پیگیری درمان پوکی استخوان بسیار محدود است، اظهار کرد: بررسی‌ها بیانگر این است که از هر یک هزار نفر که به پوکی استخوان مبتلا هستند فقط ۸۰ نفر درمان را پیگیری می‌کند. متاسفانه تمام افرادی که روند درمان را آغاز می‌کنند، روند درمانی را تا پایان پیگیری نمی‌کنند. کمپین‌های سلامت با هدف آگاهی مردم از اهمیت سلامت استخوان برگزار می‌شود. بی‌توجهی به درمان پوکی استخوان فقط به کشور ما محدود نمی‌شود و در تمام دنیا وجود دارد اما این مسئله در کشور ما نسبت به سایر کشورها بیشتر است.

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم‌پزشکی تهران درباره ریسک‌فاکتورهای موثر بر پوکی استخوان گفت: برخی عوامل خطر موثر بر پوکی استخوان قابل کنترل نیستند که ژنتیک افراد جزو این دسته محسوب می‌شود. تغذیه از دیگر عوامله موثر بر سلامت استخوان به حساب می‌آید. متاسفانه ۶۰ درصد مردم کشور ما به میزان کلسیم مصرف نمی‌کند.

وی درباره ضرورت مصرف کلسیم گفت: اگرچه مصرف کلسیم ضروری است اما در رسانه‌ها با تبلیغاتی مواجه هستیم که بیان می‌کنند مصرف شیر می‌تواند اسیدیته معده را افزایش دهد اما این  شرایط در صورت مصرف بیش از حد شیر به وجود می‌آید. به طور معمول اگر مصرف منطقی باشد مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌شود.

دکتر لاریجانی درباره سرانه مصرف لبنیات در ایران توضیح داد: میزان مصرف روزانه کلسیم می‌بایست ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم باشد. میزان سرانه مصرف لبنیات در کشورهای جهان برای هر فرد ۳۰۰ کیلو است اما این رقم در کشور ما یک چهارم این عدد است. کلسیم می‌تواند از لبنیات، منابع گیاهی و مواد غذایی تامین شود. اگر خواهان تامین کلسیم از منابع گیاهی هستیم باید به میزان بیشتری از لبنیات آن را مصرف کنیم.

او درباره مصرف ویتامین D نیز گفت: بررسی‌ها بیانگر این است که مصرف ویتامین D پس از دوران پاندمی کرونا در کشور بهبود یافته و اگر بتوانیم افزایش این ویتامین در کشور را حفظ کنیم، اقدام خوبی کرده‌ایم. متاسفانه وضعیت مصرف این ویتامین در کشور مناسب نیست و بهتر است ماهانه یک قرص ۵۰ هزار واحدی مصرف شود.

وی درباره آمار و ارقام شکستگی استخوان در کشور گفت: آمار و ارقام شکستگی سال ۱۴۰۰ بیانگر این است که ۱۵۰ هزار شکستگی در این سال رخ داده است. تعدادی از بیمارستان‌های کشور نسبت به ثبت اطلاعات افرادی که دچار شکستگی می‌شوند، اقدام کردند. ما در نظر داریم که برنامه ثبت شکستگی و پیگیری را با همکاری وزارت بهداشت در سطح کشور اجرا کنیم. با توجه به آمار و ارقام سال ۱۴۰۰ می‌توان گفت که روزانه ۴۰۰ نفر دچار شکستگی می‌شوند. متاسفانه، روزانه ۱۰ نفر به دلیل شکستگی‌های شدید جان خود را از دست می‌دهند و بنابراین ۳۰۰۰ نفر در هر سال به دلیل شکستگی جان خود را از دست می‌دهند.

لاریجانی گفت: متاسفانه، فقط دو نفر از هر ۱۰ نفر افراد بالای ۵۰ سال دارای تراکم استخوان نرمال هستند. همچنین تنها  ۵ درصد زنان بالای ۶۵ سال دارای سنجش تراکم استخوان نرمال هستند.

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با بیان اینکه بار اقتصادی شکستگی بر سیستم بهداشتی و درمانی بسیار زیاد است، تصریح کرد: بیشتر از ۶۰ درصد شکستگی‌ها به دلیل تروماهای کوچک است و اگر با پوکی استخوان مواجه نبودیم، افراد دچار شکستگی نمی‌شدند. میزان هزینه‌های ناشی از شکستگی بر سیستم بهداشتی و درمانی ۴۰۰ میلیون دلار است؛ به طور مثال هزینه هر شکستگی لگن و ساعد به ترتیب ۵۰۰۰ و ۱۲۰۰ دلار است.

وی درباره شکستگی‌های ثانویه نیز توضیح داد: برخی بیماری‌ها می‌توانند به صورت کمی و کیفی سلامت استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. به طور مثال، دیابت جزو بیماری‌هایی است که می‌تواند کیفیت استخوان را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین مصرف برخی داروها مانند کورتون می‌تواند سلامت استخوان را تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی می‌توان گفت برخی بیماری‌ها، مصرف برخی داروها و تغییرات هورمونی می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود که به آن پوکی استخوان ثانویه می‌گویند.

او درباره وضعیت دستگاه‌های تراکم سنجش استخوان نیز گفت: مردان بالای ۷۵ سال و زنان بالای ۶۵ سال می‌بایست یک بار در سال تست تراکم سنجش استخوان را انجام دهند. اگرچه مشکلی در زمینه دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان در کشور نداریم اما اغلب این دستگاه‌ها در شهر تهران در دسترس هستند.

در ادامه دکتر فاطمه حاجی ولی‌زاده، رئیس اداره بیماری‌های عضلانی_اسکلتی دفتر مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت  نیز در نشست خبری اظهار کرد: متاسفانه وضعیت مصرف کلسیم و شیر در کشور ما بسیار کمتر از حد انتظار است. مصرف کلسیم می‌بایست به نحوی باشد که افراد روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم مصرف کنند.

وی با بیان اینکه عوامل مختلفی سبب پوکی استخوان می‌شود، توضیح داد: برخی عواملی که منجر به پوکی استخوان می‌شوند غیرقابل کنترل هستند؛ به طور مثال، زنان نسبت به مردان زودتر دچار پوکی استخوان می‌شوند. سبک زندگی از مواردی است که قابل کنترل است و جزو ریسک‌فاکتورهای موثر بر پوکی استخوان محسوب می‌شود. افزایش فعالیت بدنی و ورزش می‌تواند در سلامت استخوان نقش موثری داشته باشد و با انجام ورزش‌هایی می‌توان بر سلامت استخوان تاثیر گذاشت.

وی با بیان اینکه انجام سنجش تراکم استخوان با افزایش سن ضروری است، توضیح داد: انجام تست سنجش تراکم استخوان تحت پوشش بیمه قرار دارد، اما فقط پزشکان متخصص می‌توانند نسبت به تجویز این تست اقدام کنند تا این خدمت با پوشش بیمه ارایه شود. در نظر داریم که شرایطی را مهیا کنیم که پزشکانی که در نظام شبکه حضور دارند بتوانند تست سنجش تراکم استخوان را تجویز کنند. 

در بخش دیگری از این نشست، دکتر نوشین فهیم‌فر، رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز دانشگاه علوم پزشکی تهران،  این بیماری را یکی از معضلات جدی سلامت در سالمندان دانست و افزود: اگرچه این بیماری در زنان شیوع بیشتری دارد، اما مردان نیز به شدت در معرض ابتلا هستند؛ به طوری که حدود ۲۵ درصد از مردان بالای ۶۰ سال با این مشکل مواجه‌اند.