تحول در نظام آموزش، پژوهش و خدمات سلامت در دوران پساکووید؛ از چالش‌ها تا لزوم طراحی ساختارهای تاب‌آور

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر باقر لاریجانی، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران در وبینار «سندروم پساکووید با محوریت رویکردهای عرصه آموزش، پژوهش و ارائه خدمت در دوران پساکووید» که به همت مرکز تحقیقات ایمونولوژی در بیمارستان امام خمینی ، دوشنبه ۶مرداد برگزار شد، به تبیین پیامدهای گسترده و چندلایه همه‌گیری کووید-۱۹ در حوزه‌های آموزش، پژوهش، سیاست‌گذاری و خدمات سلامت پرداخت.

 دکتر لاریجانی با اشاره به اینکه همه‌گیری کووید-۱۹ با خود فرصت‌ها و چالش‌هایی گسترده به همراه داشت، گفت: در حوزه آموزش، تقویت بسترهای آموزش مجازی و توسعه روش‌های یادگیری ترکیبی از جمله تحولاتی بود که به سرعت مورد استقبال قرار گرفت. با این حال، زیرساخت‌های ضعیف اینترنتی، نیاز به توانمندسازی اساتید و دانشجویان، و حفظ انگیزه یادگیرندگان برای مشارکت مؤثر، از چالش‌های جدی این مسیر بودند.

 وی در ادامه با تأکید بر نقش مهم پژوهش در دوران پساکووید اظهار داشت: در این دوران داده‌های گسترده‌ای درباره اثرات کووید بر جنبه‌های مختلف سلامت جمع‌آوری شد که تحلیل آن‌ها با بهره‌گیری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی می‌تواند به تولید دانش در حوزه بهداشت عمومی منجر شود. همچنین مدل اولویت‌بندی واکسیناسیون که در پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم طراحی و پیشنهاد شد، جمعیت را بر اساس ریسک‌پذیری به گروه‌های هدف تقسیم‌بندی کرد که می‌تواند الگویی علمی برای سیاست‌گذاری سلامت باشد.

 رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم با اشاره به آسیب‌های واردشده بر نظام سلامت در دوران کووید، گفت: افزایش شدید بار مراجعه به مراکز درمانی، کمبود تخت‌های مراقبت ویژه، فرسودگی کادر درمان، کمبود دارو و تجهیزات و اختلال در خدمات پیشگیرانه از جمله غربالگری و واکسیناسیون از مشکلات اصلی بودند. تأخیر در مراقبت از بیماری‌های مزمن و حاد نیز منجر به افزایش مرگ‌ومیر ناشی از دلایلی غیر از کووید شد. وی همچنین به مسأله نابرابری در دسترسی به خدمات سلامت اشاره کرد و گفت: «در حوزه عدالت در سلامت، متأسفانه همه‌گیری باعث شد دهک‌های پایین درآمدی فقیرتر شوند، فاصله طبقاتی افزایش یابد و دسترسی عادلانه به خدمات سلامت کاهش پیدا کند. این تجربه بار دیگر ضرورت طراحی نظام‌های سلامت عادلانه و تاب‌آور را یادآور می‌شود.

 دکتر لاریجانی با اشاره به نقش برخی جریان‌های ضدهوشمند در بحران سلامت گفت: نقش جریان‌های ضدواکسیناسیون، حتی در میان برخی از حرفه‌مندان سلامت، یکی از موانع جدی در کنترل اپیدمی بود و باید با برنامه‌ریزی مبتنی بر شواهد و آموزش عمومی، از بروز دوباره چنین چالش‌هایی جلوگیری شود.

 وی همچنین به ضرورت طراحی مدل‌های توزیع منابع سلامت اشاره کرد و افزود: توزیع منابع باید بر اساس بار بیماری‌ها صورت گیرد و این موضوع نیازمند داده‌های معتبر، قابل اتکا و به‌روز است. باید مراکزی معرفی و تقویت شوند که داده‌های دقیق برای تصمیم‌گیری‌های کلان در اختیار سیاست‌گذاران قرار دهند.

رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم در بخش پایانی سخنان خود به یک مفهوم نو در حوزه سلامت اشاره کرد و گفت: پدیده‌ای که از آن با عنوان سندمیک یاد می‌شود، به ارتباط پیچیده بین بیماری‌های واگیر و غیرواگیر اشاره دارد؛ به‌طوری که این دو گروه از بیماری‌ها می‌توانند در زمان‌هایی مانند همه‌گیری‌ها، اثرات متقابل و تشدیدکننده‌ای بر یکدیگر داشته باشند. ما باید مدل‌سازی‌های سلامت را متناسب با این واقعیت‌های جدید طراحی کنیم.

وی در پایان تأکید کرد: «کووید-۱۹ زنگ هشدار جدی برای بازنگری در ساختارهای نظام سلامت کشور به ویژه در زمان بحران بود. اکنون باید در راستای تقویت تاب‌آوری، عدالت، و بهره‌گیری هوشمندانه از داده‌ها و فناوری‌ها گام برداریم.